Rozliczanie kosztów ciepła - komu potrzebne takie rady?

W „Rzeczpospolitej” w  dodatku „Nieruchomości” z dnia 11.06.2007r. w dziale „zapytaj eksperta - podzielniki i ciepłomierze” opublikowana została  opinia  doradcy parlamentarnego ds. polityki mieszkaniowej, na temat zastosowania obowiązujących przepisów prawa dotyczących rozliczania kosztów ciepła w przypadku opisanym przez zarządcę budynku. Sprawa dotyczy rozliczania kosztów ogrzewania w 28 mieszkaniach położonych w siedmiu segmentach. Do ogrzewania i przygotowania ciepłej wody użytkowej wykorzystuje się kotły gazowe zainstalowane w każdym segmencie. Zarządca tych budynków zamierza wprowadzić indywidualny system rozliczania kosztów ogrzewania zgodnie z przepisami ustawy Prawo energetyczne. Jeden z właścicieli lokali ma w tej sprawie pewne wątpliwości więc zwrócił się o opinię do eksperta. Opublikowana w w/w dzienniku opinia jest szeroko komentowana nie tylko w środowisku zarządców budynków mieszkalnych.

W sprawie tego tekstu zwracają się  do nas niektórzy zarządcy budynków prosząc o zajęcie stanowiska, ponieważ jak stwierdzają, pozostaje to w wyraźnej sprzeczności z obowiązującymi przepisami, także z tym, o czym dowiadywali się  na konferencjach naukowo – technicznych, z artykułów czasopism branżowych a nawet na stronach internetowych dotyczących tej problematyki.

Najlepiej zapoznać się z całym opublikowanym tekstem, aby przekonać się jaką wiedzę i poglądy w zakresie rozliczania kosztów ciepła w budynku ma doradca parlamentarny ds. polityki mieszkaniowej i jak sugestywnie doradza zarządcy budynku aby ten nie stosował obowiązujących przepisów prawa. Sądzę jednak, że dla zrozumienia istoty problemu wystarczy zacytowanie niektórych stwierdzeń doradcy. Pytający na zadane pytania otrzymuje takie min. rady:

1.      „Co prawda obowiązuje ustawa Prawo energetyczne, ale w art. 45 ust. 9 jest mowa o zakupie ciepła. Tymczasem w omawianym przypadku wspólnota nie kupuje ciepła, tylko gaz. Po drugie: nawet gdyby wspólnota kupowała ciepło, to też jej nie dotyczą przepisy tej ustawy, gdyż wspólnota jest podmiotem prywatnym i jako podmiot prywatny ma prawo wybrać taki sposób rozliczania swoich opłat, jaki jej się podoba. Stanowią o tym bowiem przepisy ustawy o własności lokali”.

Komentarz: Cytowany art. 45 Prawa energetycznego nie dotyczy rozliczania kosztów ciepła w budynku na poszczególne lokale lecz zasad ustalania przez przedsiębiorstwo energetyczne taryf dla paliw gazowych, energii w tym ciepła. Artykuł 45 ma pięć ustępów i nie ma w nim ust. 9. Rozliczanie kosztów ciepła w budynku wielolokalowym reguluje natomiast art. 45a tej ustawy, który w ust. 6 stanowi: „W przypadku gdy wyłącznym odbiorcą paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła dostarczonych do budynku jest właściciel lub zarządca, jest on odpowiedzialny za rozliczanie na poszczególne lokale całkowitych kosztów zakupu paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła.”

W opisanym przypadku wspólnota kupuje gaz na potrzeby kotłowni wbudowanej; dalej do lokali dostarczane jest ciepło na potrzeby ciepłej wody i ogrzewania. Użytkownicy lokali nie używają bezpośrednio gazu do podgrzania ciepłej wody lub dla potrzeb centralnego ogrzewania. Schemat rozliczania kosztów powinien być następujący: Dla każdej kotłowni należy ustalić koszt wyprodukowania ciepła  ( jest to koszt zakupu gazu, serwis kotłowni i inne koszty ). Następnie koszt ciepła, zgodnie z art. 45 a Prawa energetycznego należy rozdzielić na poszczególne lokale. Aby to zrobić należy zainstalować odpowiednie urządzenia pomiarowe ( liczniki ciepła ) lub przyrządy wskaźnikowe ( podzielniki kosztów ogrzewania ).O tym, które z tych urządzeń zostanie zastosowane zależy jak jest rozprowadzone ciepło do poszczególnych lokali. Jest to jednoznaczny obowiązek nałożony przez ustawę  na  właściciela lub zarządcę budynku wielolokalowego.

2. Dalej doradca parlamentarny stwierdza: „Uważam, że sposób rozliczania opisany przez czytelnika jest bardzo dobry... nie ma najmniejszej potrzeby dokładać ciepłomierze; przecież ta wspólnota ma już zamontowane przepływomierze. Ciepłomierze musza dać taki sam wynik jak przepływomierze...”

Komentarz: Przepływomierze nie liczą ciepła tylko ilość przepływającej wody.   Natomiast pomiar temperatury jest konieczny min. z tego powodu, że inną temperaturę ma woda użytkowa, inną woda w instalacji grzewczej. Ponadto temperatura wody powrotnej z instalacji centralnego ogrzewania zależy od poboru ciepła przez poszczególnych użytkowników lokali. Ciepłomierze nie mogą dać takiego samego wyniku jak przepływomierze, bo mierzą zupełnie coś innego.

3. Kolejne stwierdzenie Autora: „Natomiast propozycja zainstalowania podzielników kosztów ogrzewania jest już zupełnie kuriozalna. wiadomo bowiem nie od dziś, że podzielniki kompletnie się nie sprawdzają, a rozpiętość w ich wskazaniach może sięgać nawet kilkuset procent. W ogóle nie jest to urządzenie pomiarowe ( a ustawa wymaga urządzenia pomiarowego ).

Komentarz: Art. 45a, ust. 8 stanowi, że do rozliczania kosztów zakupu ciepła na ogrzewanie stosuje się metody wykorzystujące ciepłomierze, urządzenia  wskaźnikowe nie będące przyrządami pomiarowymi ( tj. podzielniki kosztów ogrzewania ) oraz powierzchnię lub kubaturę lokali. Zastosowanie przez właściciela lub zarządcę budynku konkretnej metody obwarowane zostało jednak warunkami wymienionymi w ust. 9:

• uwzględnić współczynniki wyrównawcze zużycia ciepła wynikające z położenia lokalu w bryle budynku,
• zapewnić prawidłowe warunki eksploatacji budynku określone w odrębnych przepisach,
• stymulować energooszczędne zachowania użytkowników lokali,
• zapewnić ponoszenie opłat w sposób odpowiadający zużyciu ciepła na ogrzewanie i przygotowanie ciepłej wody użytkowej.

Interpretacja tego ważnego dla odbiorców ciepła przepisu zawarta jest w piśmie Departamentu Bezpieczeństwa Energetycznego Ministerstwa Gospodarki i Pracy z dnia 22.09.2005r. przesłanym do Stowarzyszenia ds. rozliczania energii zgodnie z jej zużyciem: „Dokonując, zgodnie z art. 45a ustawy, wyboru metody rozliczania całkowitych kosztów zakupu ciepła na poszczególne lokale właściciel lub zarządca budynku wielolokalowego musi mieć na uwadze zapisy ust. 9, art. 45a ustawy, tzn. aby wybrana metoda stymulowała energooszczędne zachowania lokatora oraz zapewniała ponoszenie opłat w sposób odpowiadający zużyciu ciepła. Oznacza to, że metoda rozliczania kosztów ciepła wykorzystująca powierzchnię lub kubaturę poszczególnych lokali powinna być stosowana tylko wówczas, gdy nie ma możliwości, np. z przyczyn technicznych zastosowania metod wykorzystujących wskazania ciepłomierzy lub urządzeń wskaźnikowych”.

Należy podkreślić, że obowiązek instalowania urządzeń służących do indywidualnego rozliczania kosztów ogrzewania w budynku wielolokalowym wynika z Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Do opisanej sytuacji ma zastosowanie § 135 ust. 3 : „W przypadku zasilania instalacji ogrzewczej wodnej z kotłowni w budynku mającym więcej niż jedno mieszkanie lub lokal użytkowy należy zastosować następujące urządzenia służące do rozliczania kosztów zużytego ciepła:

1)  urządzenie do pomiaru ilości zużytego paliwa w kotłowni,

2)  urządzenia umożliwiające indywidualne rozliczanie kosztów ogrzewania poszczególnych mieszkań lub lokali użytkowych w budynku.
Należy dodać, że zależnie od sposobu wykonania instalacji ogrzewczej w budynku urządzeniami do indywidualnego rozliczania kosztów ogrzewania będą odpowiednio liczniki ciepła lub podzielniki kosztów ogrzewania.

4. Autor omawianej opinii jest konsekwentny w swym negatywnym stosunku do rozliczania kosztów ciepła na ogrzewanie w budynkach wielolokalowych według rzeczywistego zużycia. Jak to pokazuje treść publikacji, nie zna obowiązujących przepisów prawa w tym zakresie jak również nie rozumie na czym polega indywidualne rozliczanie kosztów ciepła na ogrzewanie z wykorzystaniem urządzeń dopuszczonych do stosowania przy podziale tych kosztów.  Swoje stanowisko próbuje narzucać innym wykorzystując do tego autorytet doradcy parlamentarnego ds. polityki mieszkaniowej. Trudno to zrozumieć jeśli wziąć pod uwagę założenia polityki energetycznej Państwa w sektorze komunalno – bytowym, podejmowane  aktualnie w świecie oraz także w naszym kraju wielorakie przedsięwzięcia dotyczące ograniczania zużycia energii. Takie stanowisko doradcy parlamentarnego pozostaje także w rażącej sprzeczności z ideą i treścią Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/32/WE w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii oraz usług energetycznych. Przepisy tej dyrektywy aktualnie są przedmiotem analiz  Resortu Gospodarki, który w celu jej implementacji do przepisów krajowych przygotowuje specjalną ustawę oraz opracowuje Plan Efektywności Energetycznej.

5. Jak z powyższego wynika, problematyka rozliczania kosztów ciepła na ogrzewanie w budynkach wielolokalowych jest sprawą trudną wynikającą przede wszystkim ze specyfiki ciepła, którego nie da się mierzyć i rozliczać tak, jak pozostałe media energetyczne i wodę. Dlatego też zajmują się tym specjalistyczne firmy – na zachodzie od kilkudziesięciu lat, u nas od kilkunastu. Jak wynika z  dostępnych informacji według indywidualnego zużycia z wykorzystaniem różnego typu podzielników kosztów ciepła w świecie rozliczanych jest ponad 60 milionów mieszkań a w naszym kraju ponad 3 miliony. Trudno więc zgodzić się ze stwierdzeniem cytowanego doradcy parlamentarnego, że „podzielniki kompletnie się nie sprawdzają”. W tym miejscu wart zacytować wniosek jednej ze wspomnianych  konferencji naukowo – technicznej ( Krynica 2004 ). ”Systemy rozliczeń kosztów ogrzewania oparte o wskazania nagrzejnikowych podzielników ciepła oraz rozliczeń kosztów wody oparte o opomiarowanie jej zużycia są  niskonakładowymi środkami pozwalającymi na osiągniecie znaczących oszczędności ciepła i wody w budynkach szczególnie wielolokalowych, a także obniżenie opłat za te czynniki”.

       Społeczną rangę tego problemu podkreślają także wnioski z  tegorocznej konferencji naukowo- technicznej „Przyjazny dom – dyrektywa w sprawie charakterystyki energetycznej budynków”, jaka odbyła się w maju 2007 roku w Krynicy Zdroju. Wspomniane wnioski dostępne są na stronie: https://www.irkom.org.pl